Dil Derneği

Yazım Kılavuzu "Ara-Bul" İşleminin Açıklamaları

Yazım Kılavuzunun (Dil Derneği, 9. Baskı, Ekim 2012) "Sözcük Dizelgesi"nde etkileşimli sorgulama yaparak sözcüklerin yazımını bulabilirsiniz.

Dizelgede arama yaparken sözcüğün başındaki harflerin birkaçı ya da sözcüğün tümü sözcük arama kutusuna girilir, "ARA" düğmesi tıklanır. Aranan sözcüğün yer aldığı sayfa ekranda görüntülenir; aranan sözcük, dizelge üzerinde renklendirilerek belirtilir. Dizelgede ileri-geri giderek tarama yapmak için "Sonraki Sayfa" ve "Önceki Sayfa" düğmeleri tıklanır.

Abecesel sıradaki “Sözcük Dizelgesi”nde,

1) Türkçe ve yabancı sözcüklerin çoğunun ek alınca uğrayacağı değişiklikler,

2) Türkiye’deki kişi ve yeradlarının yanı sıra kimi yabancı kişi ve yeradlarının Türkçe söylenişleri,

3) Ünlüsü düşen sözcüklerin, pekiştirmelerin yazımı,

4) Kimi sözcüklerin sonunda bulunan /p/, /ç/, /t/, /k/ sert ünsüzleri, ünlüyle başlayan ek aldığında yumuşamıyorsa, genel kurala aykırı olan bu durum, “cumhuriyet, -ti; hukuk, -ku; hap,-pı; konut, -tu; millet, -ti; saç, -çı...” biçiminde,

5) /p/, /ç/, /t/, /k/ ünsüzlerinden biriyle biten yeradlarının ünlüyle başlayan ek aldığında söyleyişte son seste oluşan yumuşamanın yazıma yansımayışı, “Karabük’ü (/karabüğü/), Tokat’a (/tokada/), Zonguldak’ı(/zonguldağı/)...” biçiminde,

6) Belirtisiz tamlama biçiminde kurulmuş bileşik sözcüklerle özel adların çekimleri, “doğumevi,-ni; dağbaşı,-nı; yüzbaşı,-yı; Çatalağzı’nı; Çayeli’ni; Eminönü’nü; İnönü’yü; kahvaltı, -yı...” biçiminde,

7) Kimi Türkçe ve Arapça sözcüklerin ünlüyle başlayan ek aldıklarında içsesteki vurgusuz ünlünün düşmesi, “ağız, -ğzı; karın; -rnı; gönül, -nlü; resim, -smi; ilim,-lmi...” biçiminde,

8) Kimi yabancı kaynaklı sözcükler ünlüyle başlayan ek aldıklarında sözcük sonundaki ünsüzler ikizleşiyorsa bu durum, “fen, -nni; his, -ssi; hak, -kkı; ret, -ddi...” biçiminde,

9) Ünlüyle biten kimi yabancı kökenli sözcükler, ünlüyle başlayan ek aldıklarında sondaki iki ünlünün arasına koruyucu ünsüz girmeyişi, “ elveda, -ı; irtica, -ı; mevki, -i; merci, -i; mudi, -i...” biçiminde; ünlüyle biten kimi yabancı sözcüklerin ünlüyle başlayan ek aldıklarında iki ünlü arasına /s/ ya da /y/ koruyucu ünsüzlerinin girmesi, “bayi, -i, -si; cami, -i, -si; sanayi, -i, -si; mâni, -i, -yi...” biçiminde,

10) Son sesleminde (hecesinde) kalın ünlü bulunmamasına karşın, sonundaki ünsüzün ince oluşu nedeniyle kimi yabancı kökenli sözcüklerin aldığı eklerdeki ünlülerin ince yazılıp okunması, “emlak, -ki; emsal, -li; ideal, -li; ekol, -lü; saat, -ti, dikkat,-ti...” biçiminde,

11) /g/ ile biten yabancı sözcüklerin ek almış biçimleri, “sosyolog, -ğu, miting, -gi...” biçiminde gösterilmiştir.

Content on this page requires a newer version of Adobe Flash Player.