BAŞVEKİL CELÂL BAYAR (İzmir) --

(Başvekil alkışlar arasında kürsüye geldiler).

Anayasanın (Teşkilâtı Esasiye Kanununun) 36'ncı maddesi hükümlerine uygun olarak Cumhurbaşkanımız Atatürk'ten aldığım emir üzerine bu seneye ait nutuklarını okuyorum.   (Alkışlar)

Sayın Milletvekilleri,

Hepinizi sevgi ve saygı ile selamlarım.

 Geçen yıl yüce Kamutay (TBMM, meclis) arkadaşlarıma ulus ve ülke için ne gibi verimli işler başarmak istediğimizi açıklamıştım. Bugün de bunlardan hangilerinin bu yıl içinde yapıldığını bildirmek isterim.

Sayın Arkadaşlarım;

Her şeyden önce size kıvançla bildireyim ki ulus ve ülke, geçen yılı da tam bir huzur ve dinginlik içinde yükselme ve kalkınma çalışmalarıyla geçirmiştir. Uzun yıllardan beri devam eden ve zaman zaman sertleşen Tunceli'ndeki toplu eşkıyalık olayları belirlenen bir program çerçevesindeki çalışmaların sonucunda kısa bir zamanda ortadan kaldırılmış, o bölgede bu gibi olaylar bir daha tekrar edilmemek üzere tarihe bırakılmıştır.

(Bravo sesleri)

Cumhuriyetin veriminden yurdun diğer evlatları gibi oradakiler de bütünüyle yararlanacaklardır. Özel idare ve belediyelerin bu yılki faaliyetleri, geçen senelerden fazla ve daha verimli olmuştur.

İmar işlerinde belediyeleri, türeli* biçimde (hukuka uygun olarak) aydınlatmak kılavuzlamak, çalışmalarını izlemek ve denetlemek üzere merkezde bir teknik büro oluşturulması, yol ve yapı yasasında işlerin ve kamulaştırma işlemlerinin hızla yürümesini sağlayacak değişiklikler yapılması, belediyeler bankasının imar işlerinde yardımını genişletmesi, çiftçi mallarının güvenliğini korumak ve tarıma ilişkin suçları süratle meydana çıkarıp suçluların cezalandırılması için yüksek Kamutaya sunulmak üzere birer yasa tasarısı hazırlanmıştır.

Büyük Meclisin onayına sunulan yeni nüfus yasasının kabul ve uygulaması nüfus işlerinin daha çağa uygun ve düzenli biçimde yürütülmesini sağlamaya hizmet edecektir.

Muhterem Arkadaşlar;

Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti) kendisine verilen sağlık ve toplumsal yardım görevlerine, yerleştirme ve göçmen işlerine Yüksek Meclisin kabul buyurduğu ödenekler çerçevesinde başarıyla devam etmiştir.

Bu yılın ilkbaharında Orta Anadolu'da özellikle Kırşehir ve Yozgat yöresinde bir kısım köylerimizi harap ve yüce yurttaşlarımızdan bazılarının ölümüne neden olarak bizi çok üzen bir yersarsıntısı olmuştu.

Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti) ve aynı zamanda bu işle görevlendirilen Kızılay derneği felakete uğrayan yurttaşlarımızı korumak için derhal gereken önlemleri almışlardır.

Bu alanda yapılmasına karar verilen 2114 evden bir kısmı bitmiştir. Bir kısmının da inşaatı ilerlemektedir. Bu hizmet ve çalışmayı mutlulukla belirtirim.

Yüce Saylavlar*,

Ülkede var olan huzur ve güvenliğe koşut olarak adalet aygıtı da düzenli biçimde işlemektedir.

Suçüstü  Yasasının uygulanmasından elde edilen iyi sonuçlardan örnek alınarak bu yasa, ağır cezalı suçları da kapsamı içine almıştır.

Devrimimizin kararlılığını doğrulamak için yeni yasal önlemler alınmıştır. Bu amaçla Türk Ceza Yasasındaki devletin şahsiyetine ve devlet kuvvetlerine karşı işlenen suçlar daha kuvvetli yaptırımlara bağlanmıştır. Cezaevlerinin terbiye, ıslah (eğitim) ve iş esaslarına göre düzeltilmesi yolundaki hayırlı faaliyetin genişletilmesi topluma; doğru yoldan saparak özgürlüğünü yitiren binlerce yurttaşı yararlı birer üye olarak kazandırmaktadır.

Sayın Milletvekilleri,

Devletin ekonomik alandaki yapıcı ve yaptırıcı kudret ve ilkesinin tarım işlerimizi de kapsaması yolunda bir örnek olmak üzere tüzelkişiliğe sahip "Ziraat İşletmeleri Kurumu" oluşturulmuştur.  

Geçen yılki konuşmamızda;

 «Ulusal ekonominin temeli tarımdır. Bunun içindir ki, tarımda kalkınmamıza büyük önem vermekteyiz. Köylere kadar yapılacak programlı ve pratik çalışmalar bu amaca ermeyi kolaylaştıracaktır. Fakat bu yaşamsal işi 'isabetle amacına ulaştırmak için ilkönce, ciddî araştırmalara dayalı, bir tarım siyaseti saptamak ve onun için de her köylünün ve bütün yurttaşların, kolayca kavrayabileceği ve severek uygulayabileceği bir tarım rejimi kurmak gereklidir' tavsiyesinde bulunmuştuk. Buna ilişkin araştırmalar tamamlanmıştır. Cumhuriyetin on beşinci yılı planlı, sistemli tarım ve köy kalkınmasının başlangıcı olmalıdır.

Sayın Arkadaşlar;

Ekonomi işlerimiz normal gelişme yolunu takip etmektedir. Bu yıl da üretimin, değiş tokuşun ve kredinin düzenlenmesiyle sanayileşme ve örgütlenme alanlarında olumlu sonuçlar alınmıştır.

Maden tetkik ve arama işleriyle maden işletmeleri var olan programına göre gelişmektedir.

Dış ticaret politikamız duruma, ulusal ve uluslararası konjonktüre uyarak karşılıklı çıkar ve izinler esasına bağlı kalmakta devam etmiştir.

Dışsatımın (ihracatın) denetlenmesi ve ihraç mallarımızın standartlanması yolundaki çalışmalar yürümekte ve hayırlı neticeler elde edilmektedir. Bu yıl yeniden birtakım ihraç mallarımız daha denetlenen mallar arasına girmiştir. Böylece ihracatımızın ve ihracatımızın güvenirliliğini yükselttiğini gördüğümüz bu yöntemin alanı genişletilmektedir.

Halkımızın beğenilen yeteneklerini yansıtan ve her günkü ihtiyaçlarımızın büyük bir kısmını karşılayan el ve ev küçük sanatlarının cumhuriyet rejiminde layık olduğu aşamaya yükseltilmesi gerekir. Bunun için teşvikler yapılmasını ve bu konudaki yasanın bir an önce görüşülmesini tavsiyeye uygun bulurum. Geçen toplantı döneminde Yüksek Meclisin kabul buyurduğu "sermayesinin tamamı devlet tarafından verilmek suretiyle kurulan iktisadî örgütlerin, örgütlenmesiyle yönetim ve denetlenmeleri" hakkındaki yasanın uygulanması için örgütlenmeye başlanmıştır.

Ülkenin çeşitli  yerlerinde kredi ve satış kooperatiflerinin ve birliklerinin kurulmasına devam edilmiştir. Esas olarak Karadeniz Bölgesinde fındık ürünümüz için beş kooperatif ve bunlar için merkezi Giresun'da olmak üzere bir birlik oluşturulmuştur. Küçük esnafa ve küçük sanayi erbabına muhtaç oldukları kredileri sağlamak üzere Halk Bankası ve Halk Sandıkları kurulmuştur. Kredinin normal şartlar altında ucuzlatılmasının ekonomik alandaki önemli etkisi bilinmektedir. Büyük Millet Meclisinin kabul buyurduğu yasayla faiz hadlerinin indirilmesini mutlulukla karşılarım.

Büyük Millet Meclisi Denizbank'ı kurmakla çok isabetli bir harekette bulunmuştur. Birinci beş yıllık sanayi planımız başarıyla bitmek üzeredir. Buna ek olarak üç yıllık bir maden işletme programı düzenlenmiş ve uygulanmasına başlanmıştır. Bu üç yıllık maden programının büyük bir kısmını içine almak ve şeker sanayini de genişletmek suretiyle makine, kimya, gıda maddeleri, toprak ve su ürünleri, ev yakıtları* sanayi ile liman inşasını ve nakliye araçlarının çoğaltılmasını ve deniz işleri için duyduğumuz ihtiyaçları içeren ve anlatan dört yıllık üç numaralı yeni bir program yapılmış ve duyurulmuştur.

Bu plan için harcanacak para 85 ila 90 milyon lira arasında tahmin edilmektedir. Buna ilişkin  kredinin sağlandığı bilinmektedir. Memleket için faydalı olan her teşebbüsü yüksek bir yurtseverlik duygusuyla destekleyen ve gözeten değerli Kamutayın bu planı da sahiplenme onuruna erişeceğinden  kuşku duymuyorum.

Muhterem Milletvekilleri;

Memleketin imarı ve kalkınması yolunda çok önemli görevler alan cumhuriyet bayındırlık işlerinin (Nafıasının) bu yıl içindeki çalışmalarının en yüksek verime ulaştığını görmekteyim. Geçide açılan büyük köprülerin bu yıl 115'e eriştiğini, kayıt ve sayılarının gereksinimle orantılı olarak hızla çoğaltılmasını dilerim.

İstanbul'dan başlayan Avrupa turistik asfalt yolunun birinci kısmı tamamlanmıştır ve son kısımlarının inşaatına devam edilmektedir.

Memleketin genel su siyasetinin büyük önemi üzerinde durmaktayız. Geçen devrede kabul buyurduğunuz bir yasayla Adana ovasının sulama işlerine hız verilmiş olmasını mutlulukla karşılıyorum. Diğer su işlerimiz de program çerçevesinde yürümektedir.

Geçen yıl yapılmasına başlandığını bildirdiğim radyo merkezi stüdyosu tamamlanmıştır. Şirketlerden elimize geçen demiryollarının iyileştirilmesine ve devingen ve yer değiştirebilen aletlerin her türlü ihtiyaca yanıt verecek biçimde tamamlanmasına çalışılmaktadır.

Memlekette ulaşım hacmi artmaktadır. Çeşitli malların sevkini kolaylıkla sağlamak için yeni nakliye araçları sipariş edilmiş ve 3 numaralı programda da bu hususa ayrıca yer verilmiştir. Geçen yıl Divriği'ye ulaştığını gördüğümüz demiryolunun bu yıl Erzincan'a vardığını ve önümüzdeki yıl içinde de Erzurum şehrine ulaşacağını kıvançla müjdelerim.

Arkadaşlar;

Maliyemiz denk bütçe, sağlam ödeme, vergi sistemlerini mükellef lehine iyileştirme ve hafifletme ve ulusal paranın istikrarını koruma ilkelerini tam bir sadakat ve başarıyla izlemekte ve uygulamaktadır. Halkın ve çiftçinin vergi yükünü hafifletmek yolunda öteden beri güdülen prensibin imkân ölçüsünde uygulanmasına bu yıl da devam edilmiştir. Kazanç ve denge vergilerinde, yünlü ve pamuklu kumaşların tüketim vergisinde ve hayvan vergilerinde indirmeler yapılmış, hayvan vergisinin at ve katıra ait kısmı ile tıbbi ve eczacılık maddeleri tüketim vergisi tamamen kaldırılmıştır.

Bir kısım vergilerde yapılan mühim indirmelere rağmen tahsilat tahmin edilen gelirlerden geçen yıl da 29 milyon lira bir fazlalık göstermiştir. Bu yılki tahsilatın da tahminlerden daha çok olacağı umulmaktadır. Ekonomik sahadaki gelişmeyle orantılı olarak daima bütçe tahminlerini aşan devlet gelirlerinin devamlı artışı, bir yandan vergi hafifletmelerini belirli bir program dairesinde gerçekleştirmeye, öte yandan çeşitli alanlarda verimli işlere ve ulusal savunma hizmetlerine daha çok pay ayırmaya imkân vermektedir.

"Teşviki Sanayi Kanunu"ndan* yararlanan kuruluşlara dışarıdan getirdikleri ilk* maddelerle makine, araçlar ve aletler için verilmiş olan gümrük muafiyeti kaldırılarak adı anılan yasadan yararlanan ve yararlanmayan bütün sanayide işini iyi yapanları kapsamak üzere bu tür ilk maddelerle makine, araçlar ve aletlerin gümrük resimlerinin en aza indirilmesi ve makine araçlar ve aletler için muamele vergisi muafiyetinin kabul edilmesi, memleket sanayisi üzerinde hayırlı neticeler verecek bir önlem olmuştur.

Bir kısım vergilerimizin, vergi koyma ve başkaca devlet vergisi gelirlerini toplama yöntemlerinin iyileştirilmesi ve uygulamada sadelik ve birlik sağlama amacıyla hazırlanarak Yüksek Kamutaya sunulan tasarının bir an önce çıkarılmasını temenniye değer bulurum.

Sayın Arkadaşlarım;

Tekel idaresi kurumlarının mali tekel, ticari kuruluş ve mali valorizasiyon (fiyat artışı) kurumu karakterini kazanması için gereken esaslı önlemler alınmakta ve verimli sonuçları da elde edilmektedir. Çok değerli ve nefis ürünlerimizden biri olan tütünün tarım yöntemlerini düzeltmek; çiftçileri, ürününü işletmek ve değer fiyatıyla satmak bakımından aydınlatmak ve korumak, tütünlerimizi dünya piyasalarına daha çok tanıtarak ihracatını en yüksek aşamaya çıkarmak yolundaki gayretler iyi neticeler vermektedir. Diğer tekel maddelerinin üretim ve tüketiminde de gelişmeler görülmektedir.

Sevgili Arkadaşlarım;

Yüksek öğrenim gençlerini istediğimiz ve muhtaç olduğumuz gibi ulusal bilinçli ve çağdaş kültürlü olarak yetiştirmek için İstanbul Üniversitesinin gelişmesi, Ankara Üniversitesinin tamamlanması ve Şark Üniversitesinin yapılan araştırmalarla saptanan esaslar dairesinde, Van Gölü civarında kurulması çalışmasına hızla ve önemle devam edilmektedir.

Geçen yıl deneyimlerinin ümit verici nitelikte olduğunu kaydettiğim eğitmen okulları çok iyi neticeler vermiş ve eğitim kadrosuna bu yıl 1500 kişi daha ilave edilmiştir. Önümüzdeki yıllar içinde bu sayının artırılacağı kuşkusuzdur.

Türk Tarih ve Dil Kurumlarının çalışmaları takdire layık kıymet ve nitelik arz etmektedir. Tarih tezimizi reddedilmez kanıt ve belgelerle bilim dünyasına tanıtan Tarih Kurumu memleketin çeşitli yerlerinde yeniden kazılar yaptırmış ve uluslararası toplantılara başarıyla katılarak sunduğu bildirilerle yabancı uzmanların ilgi ve övgülerini kazanmıştır.

Dil Kurumu en güzel ve verimli bir iş olarak türlü bilimlere ait Türkçe terimleri saptamış ve bu suretle dilimiz yabancı dillerin etkisinden kurtulma yolunda esaslı adımını atmıştır. Bu yıl okullarımızda öğretimin Türkçe terimlerle yazılmış kitaplarla başlamış olmasını kültür yaşamımız için önemli bir hadise olarak belirtmek isterim.

Türk gençliğinin kültürde olduğu gibi spor alanında da idealine ulaştırılması için Yüksek Kamutayın kabul ettiği "Beden Terbiyesi Kanunu"nun uygulanmasına geçildiğini görmekle memnunum.

Muhterem Arkadaşlarım;

Yurdun ve rejimin koruyucusu olmakla kalmayıp en geniş ve gerçek anlamıyla bir barış emeli olan ve bir eğitim ve öğretim ocağı olan yenilmez ordumuzun geçen yıl da işaret ve izah ettiğim gibi son sistem silah ve motorlu araçlarla donatılması yolundaki çalışmalara hız verilmiştir.

(Bravo sesleri, şiddetli alkışlar)

Geçen yıl büyük Kamutayın kabul buyurduğu ödenek üzerine bir genel silâhlanma programı yapılmıştır. Tatbikatı ilerlemektedir. Deniz Kuvvetlerimizin kuvvetlendirilmesi için lüzumlu olan harp gemilerimizin küçük bir kısmı sipariş edilmiştir. Büyük bir kısmı da sipariş edilmek üzeredir. (Alkışlar).

Bu arada var olan gemilerimizin daha mükemmel bir hale konulması için tertibat alınmaktadır. Bu yıl Gölcük harp tersanemizin yapımına başlanacaktır. Hava programımız önemle uygulanmaktadır.

Şanlı adını andıkça gönül ferahı ve sonsuz gurur duyduğumuz değerli ordumuz bu yaz doğu bölgesinde doğanın en çetin ve sert koşulları içinde yaptığı manevralarda her gün artan güç ve yeteneğini bir kez daha göstermiştir. (Şiddetli alkışlar). Çok değerli komutan ve subaylarımızla kahraman erlerimizi huzurunuzda kıvanç ve övgüyle selamlarım.  

(Bravo sesleri, sürekli alkışlar).

Sayın Milletvekilleri;

Dış siyasetimizin son yıl içindeki gelişmesi geçen yıl ana vasıflarını çizmiş olduğum esaslar çerçevesinde cereyan etmiştir. Son aylar zarfında barış, çetin bir sınav geçirdi. Şimdi uzun sürmesini ancak daha bir süre sonra anlayabileceğimiz yeni bir sükûn devresi içindeyiz.

Barış, ulusları refah ve mutluluğa eriştiren en iyi yoldur. Fakat bu kavram, bir defa ele geçirilince sürekli bir dikkat ve özen ve her milletin ayrı ayrı hazırlığını ister.

Memleketimizi her gün daha çok kuvvetlendirmek, her alanda her türlü ihtimallere karsı koyabilecek bir halde bulundurmak ve dünya olaylarının bütün evrelerini büyük bir uyanıklıkla izlemek barışsever siyasetimizin dayandığı esasların başlıcasıdır.

(Bravo sesleri, alkışlar).

Ulusların güvenliği ya iki taraflı ya da çok taraflı genel ortak anlaşmalarla, uzlaşmalarla sağlanabilir diye mutlak nitelikte ortaya atılan ve her biri diğerlerine zıt sayılan ilkeler barışın korunması emrinde bizim için kesin ve isabetli değildir ve olamaz.

 (Bravo sesleri).

Bunların her birini coğrafi ve siyasi gerek ve durumlara göre kullanarak barış yolundaki özeni gerçeklere uydurmak her millet için ayrı ayrı bir görevdir.

Cumhuriyet Hükümeti bu gerçeği görmüş, uygulamış, en yakın komşuları ile olduğu kadar, en uzak devletlerle olan ilişkilerini, dostluklarını, anlaşmalarını ona göre düzenlemeyi bilmiş ve bu sayede dış siyasetimizi sağlam esaslara dayandırmıştır (Alkışlar).

Balkan siyaseti, Balkanların kendi başına ve ortak çıkarlarının en anlaşılır bir ifadesi, Balkan uluslarının her birinin ayrı ayrı kuvvetlenmesi de barış yolundaki dinamik anlayış biçiminin eylemli bir örneğidir.

Burada memnuniyetle kaydetmek istediğim bir olay, Balkan milletlerini birbirine büsbütün yakınlaştırmakta kuvvetli etken olmuştur. Ve yarın için de ümitler vaat eden bir eserdir.

Selanik'te Balkan Misakı Devletleri namına Konsey Reisi ve Muhterem Yunan Başvekili General Metaksas ile Sayın Bulgar Başvekili Mösyö Köse İvanof arasında imza edilmiş olan anlaşmadan bahsetmek istediğim anlaşılmıştır. Bu anlaşmada barış yolundaki sürekli çabalarımızın ve Balkan Devletlerinin takip edegeldikleri sağlam politikanın hayırlı bir tecellisidir.

(Bravo sesleri).

Yine aynı gerçekler, aynı dinamizm ve aynı yüksek gayeler, Sadabat sözleşmelerinin geçmişten miras boş inançları nasıl bir hamlede yıkarak ilişkilerini yeni ve verimli esaslara dayandırmayı bildiklerini göstermiştir.

Türkiye'nin diğer devletlerle olan ilişkileri, geçen yıl açıklıkla gösterdiğim yolda dostane gelişmesini takip ederek ilerlemekte bulunuyor.

Hatay sorununun son yıl içinde geçirmiş olduğu aşamalar malumunuzdur. Bu ulusal davayı bir Türk - Fransız dostane anlaşmasıyla halletmek yolundaki çalışma, başarıya erdi.

Türk ve Fransız askerlerinin geçici ve ortak işgali, bu anlaşmanın açıkça görünmesi oldu. Bu sayede huzur yerleşti ve seçimler tamamlandı. Sonunda Hatay, Millet Meclisine ve bağımsızlığına kavuştu.

 (Bravo sesleri, şiddetli ve sürekli alkışlar).

Bağımsız Hatay Devleti bugün inzibat kuvvetlerini düzenlemek ve memleketin iç güvenliğini de kendi vasıtalarıyla sağlamakla uğraşmaktadır. Bunun da yakında başarılacağını umuyoruz.

Geçen yıl, "Yarınki Türk - Fransız ilişkilerinin dilediğimiz yolda gelişmesine Hatay işinin iyi bir yönde yürümesi esaslı bir ölçü ve etken olacaktır" demiştim. Gerçekten Hatay işindeki Türk - Fransız anlaşması iki devlet arasındaki ilişkileri çok dostane bir duruma getirmiştir.

Hatay işinde elde edilen sonuçların istikrarı, Türk - Fransız dostluğunun da gelişme ve saydamlaşmasına bir esas oluşturacağı kanısındayım.

Cumhuriyet Hükümeti geçen yıldan beri çeşitli devletlerle iktisadi ilişkilerini düzenleyen sözleşme ve anlaşmalar imza etmiş bulunuyor. Bu durumda İngiltere Hükümetiyle bağıtlanan ticaret anlaşması ve aynı zamanda 16 milyon İngiliz liralık bir ticaret ve silahlanma(lar) kredisi sözleşmesini anmak isterim ki, esasen buna dayanan yasa yüksek onayımıza ulaşmıştır.

Birkaç gün önce ülkemizi ziyaret eden Almanya'nın seçkin Ekonomi Bakanı Bay Funk ile 150 milyon marklık bir kredinin esaslarında uyuşma ortaya çıktı. Ayrıntılar yakında iki hükümet arasında belirlenecektir.

Bu kredi anlaşmalarını ülkemizin mali saygınlığına karşı gösterilen ciddi güvenin ve dış siyasetimizdeki dürüst hareketin bir belirtisi olarak kabul etmek gerekir.

 (Bravo sesleri)

Hükümetin yaptığı sözleşmeler arasında hukuki alanda çeşitli anlaşmalar mevcut olduğu gibi bağımsızlığına kavuşan dost Mısır devleti ile yapılan bir de dostluk, oturma ve uyrukluk sözleşmesi mevcut bulunmaktadır.

Büyük komşu ve dostumuz Sovyet Birliği Cumhuriyeti ile geçen yıl içinde yeni bir sınır sözleşmesi imza edilerek iki memleketin sınır ilişkileri bu suretle iki taraf tecrübelerinin gösterdiği sağlam esaslara bağlanmıştır. Bu sözleşmenin yakında yürürlüğe girmesi beklenilmektedir.

Yine geçen yıl içinde İtalya Hükümeti, Montrö'de imza edilen ve kendi ortaklığı açık bırakılan Boğazlar sözleşmesine katılmış ve bu komşu büyük ülkenin bize karşı olan bu dostça hareketi ülkemizin de aynı dostça duygularıyla karşılanmıştır.

Büyük Kamutay; şimdiye kadar olduğu gibi bütün işlerinizde başarılar dilerim.

 (Şiddetli ve sürekli alkışlar)

CELÂL ARAT (Yozgat) — Çok yaşasın Atatürk!