90. DİL BAYRAMI 26 EYLÜLDE KUTLANACAK

Kurtuluş Savaşı utkuyla sonuçlanmış, Lozan Barış Antlaşmasıyla bağımsızlığını yayılmacılara kabul ettiren Türkiye Cumhuriyeti, Mustafa Kemal’in öncülüğüyle her alanda devrim yapmıştı. Yüzüncü yılına bir adım kalan ülkemiz son yıllarda hukukun üstünlüğü, düşünce ve basın özgürlüğü, üniversite özerkliği, kadın-erkek eşitliği, eğitim, ekonomi başta olmak yaşamın her alanında Mustafa Kemal Atatürk’ün başlattığı çağdaş uygarlığı yakalama ve aşma amacından uzaklaştırılmıştır. Bütün olumsuzluklara karşın yok sayılamayan devrimlerin başında Dil Devrimi gelmektedir.

Mustafa Kemal Atatürk için tarih ve dil bilimsel akılla irdelenmesi gereken iki alandı. Önce 15 Nisan 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'ni (Türk Tarih Kurumu'nu) kurdu. Bir yıl sonra 12 Temmuz 1932’de de Samih Rıfat’ın başkan, Ruşen Eşref’in genel yazman, Celal Sahir Erozan’ın sayman, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun yönetim kurulu üyesi olduğu Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni (Türk Dil Kurumu'nu) kurdu. Öngörüsü yüksek halkçı bir devlet adamı olan Atatürk, bu iki kurumu siyasal baskıdan uzak tutmak için tüzelkişiliği olan dernek yapısıyla kurmuş, eliyle yazdığı vasiyetnamesiyle de gelir bırakmıştı. Türk Dil Kurumu (TDK), yüzyıllarca Arapça ve Farsçanın boyunduruğu altına giren Türkçenin bilim, sanat dili olması, bütün teknik terimleri karşılaması için çalışacaktı. Bu çalışmaları başlatmak için Atatürk’ün yönlendirmesiyle 26 Eylül 1932’de ilk Türk Dili Kurultayı Dolmabahçe Sarayında toplandı. Atatürk kurultayda konuşmadı. 5 Ekime dek 10 gün süren kurultayı sarayda izledi. Yaşamını yitirinceye dek kurucu başkanı olduğu TDK’nin ve özellikle terim, sözlük çalışmalarının içinde oldu. Atatürk’ün vasiyetnamesini çiğneyen 12 Eylülcüler 1983’te TDK’yi kapattılar.

Dil Derneği, Atatürk’ün kurduğu TDK’nin amacını ve işlevini üstlenmek için kuruldu. Dernek, 1987’den bu yana yalnız dilci ve edebiyatçılara değil yaşamın her alanında yaşamsal konularda savaşım veren, üreten aydınlara ve kurumlara “onur ödülü” sunuyor. "Karadeniz'in mavisi, yeşili, çiçeği, ağacı, kuşu, böceği benim öğretmenim oldu” diyen, görkemli şiirleri ve yapıtlarıyla Türkçeye emek veren Yazar-Şair Ahmet Özer’e; Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı olmasının yanı sıra kadınlar yaşasın diye yurtiçi ve dışında koşturan Canan Güllü’ye; yıllar yılı Dil Derneği’nin ve Tiyatro Pembe Kurbağa’nın yükünü omuzlayan Bilgisayar Mühendisi Güneş Çakmakoğlu’na; “Haklıysak korkmayacağız, haksızlık varsa susmayacağız!” diyen Gazeteci Sedef Kabaş’a; İzmir Tarımsal Kooperatifler Birlik Başkanı olmasının yanı sıra özellikle kadınların örgütlenmesine örnek olan Neptün Soyer’e gönül borcumuzdan bir tutam sunmak istedik. Yine 90. Dil Bayramında iktidar oyunlarına karşın hukukun üstünlüğü ve savunma hakkı için savaşım veren Türkiye Barolar Birliği’nin ödülü Türkiye Barolar Birliği Başkanı Av. Erinç Sağkan’a sunulacak. Doğruyu, gerçeği dillendirdikleri, korkusuzca sorup sorguladıkları için iktidarın sık sık ceza kestiği; ama karartamadığı Tele1’in, KRT’nin, Halk TV’nin genel yayın yönetmenleri törene katılacak. Tele 1’in ödülü Gazeteci Dr. Merdan Yanardağ’a; KRT’nin ödülü Gazeteci Adnan Bulut’a; Halk TV’nin ödülü Gazeteci Suat Toktaş’a sunulacaktır.

Dil Derneği ile Çankaya Belediyesinin birlikte hazırladığı 90. Dil Bayramı26 Eylül 2022 Pazartesi günü saat 14.00’te Anıtkabir’de Mustafa Kemal Atatürk’e saygı sunumuyla başlayacaktır. Aynı gün saat 18.00’de Doğan Taşdelen Çağdaş Sanatlar Merkezindeki töreni Sanatçı Ali Nihat Yavşan sunacak, Dil Derneği Başkanı Sevgi Özel ile Çankaya Belediye Başkanı Alper Taşdelen açış konuşmalarını yapacaktır. Anıt Dilci Ömer Asım Aksoy adına düzenlenen Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Ödülü bir öykü yazarına verilecektir.

Tören, yazınımıza görkemli şiirleri, düzyazıları, çevirileri ve akademisyen kimliğiyle imza atan Ataol Behramoğlu’nun seslenişiyle sürecektir.

Laik cumhuriyetimizin içine itildiği karanlıktan Mustafa Kemalce düşünerek kurtulacağız. Bütün yurtseverler 90. Dil Bayramına çağrılıdır.

Dil Derneği Yönetim Kurulu adına

Başkan Sevgi Özel