Ali Nihat Yavşan, Boğaçhan Sönmez, Adnan Erbaş

 

Her ayın son perşembesinde derneğimizde düzenlediğimiz "Dil-Ekin Söyleşileri"nin yirmi sekizincisinde, 29 Mayıs 2014'te tiyatro sanatçıları Ali Nihat Yavşan, Adnan Erbaş ve Boğaçhan Sözmen konuklarımızdı. Sanatçılarımız "Ölümün Ötesine Geçmek - Giordano Bruno, Galileo Galilei" başlıklı teatral sunumlarıyla aydınlanmanın izlerini dört yüzyıl öncesinden günümüze taşıdılar.

Ali Nihat Yavşan'ın hazırladığı dört bölümden oluşan metin, olayların yaşandığı günleri simgeleyen yansılar ve müzik eşliğinde aktarıldı.

Engizisyon mahkemesinden görüntüler önünde Giordano Bruno'nun sekiz yıllık direncinin işlendiği bölüm şu sözlerle başladı:

Yakmak ya da ısıtmak. Söndürmek veya temizlemek.
Yok olmak veya ölümün ötesine geçmek...
Ve akıl sekiz yıldır dayanmaktadır
En inanılmaz işkencelere
Ölüm korkusunu yenip ölümsüzlük düşüncesine ulaşmak için.

Bruno'nun yakılması kararının canlandırıldığı bölüm, Bruno'nun yakıldığı Campo di Fiori'ye (Çiçek Meydanına) Haziran 1889'da dikilen anıt görüntülenirken aşağıdaki sözlerle sonlandı:

Ve Giordano Bruno
ölümsüzlüğe açılan bir kapıdan giriverdi
Karanlıklar içinde kalmış insanlığa aydınlığı verebilmek için.

 

Sunumun ikinci bölümünde Galilei'nin 23 gün zindanda kalmasının ardından engizisyon önünde dünyanın döndüğü düşüncesinden cayması aktarıldı. Dışarıdakiler, San Marko Kilisesinin çanlarına kulak kabartmış beklemektedir; Galilei  sözlerini geri alırsa çanlar çalacaktır. Derken kilisenin çanları duyulur... Bölüm, kendisine "Ne yazık o ülkeye ki kahramanları yoktur" diye öfkeyle bağıranlara Galilei'nin verdiği yanıtla biter: "Ne yazık o ülkeye ki kahramanlara muhtaçtır!"

 

 

 

 

 

Bruno'nun yaşamöyküsü ve çalışmalarının aktarılmasıyla başlayan üçüncü bölümün sonunda keşişlerle Bruno arasında, Frankfurt'ta Karmelit Manastırında geçen konuşmalar canlandırıldı. Frankfurt, kitapçılığın kentidir; Bruno'nun kitapları burada basılmasına karşın satılamamaktadır. Kaçmaktan yorgun düşmüş Bruno yoksulluk içindedir, Venedik'e dönmeye karar vermiştir. Keşişler ise Bruno'yu kararından döndürmeye çabalamaktadır.

Konuşma sırasında kiliseye gelmediği için kendisine sitem eden pedere Bruno'nun karşılığı şu olur: "Ben her an Tanrıyla birlikteyim aziz peder. Kiliseye gitmiyorum; ama kırlara çıkıyorum, doğaya hayranlığımı sunuyorum. İnsanların arasına karışıyorum her an, onlara düşünmeyi ve o tanrısal özgürlüğü anlatıyorum. Bu da ibadet etmenin bir yolu değil mi? Çünkü tanrı içimizde… Eğer tanrıyı içimizden başka bir yere yerleştirirsek bize tepeden bakıyor, bizi yorumluyor, cezalandırıyor ve biz ona ulaşamıyoruz."

Dördüncü bölümün girişinde Galilei'nin yaşamöyküsü ve buluşlarından söz edildikten sonra Galilei'nin tutuklu olduğu evde öğrencisiyle yaptığı görüşmeye yer verildi. Galilei, yıllar boyunca üzerinde çalıştığı Discorsi'yi bitirmeyi başarmıştır. Kendisini gözleyen rahiplerden gizleyerek kitabı öğrencisine verir; böylece Discorsi 1637'de İtalya sınırlarının dışına çıkartılabilir.

 

Büyük ilgi ve coşkuyla izlenen sunum, oyuncuların şu sözleriyle sona erdi:

Şimdi işin sonunu düşünün sevgili dostlar.
Bilgi başardı sonunda kaçmayı karanlık düşüncelerin elinden.
Ve bizler, bilgiye susamış olanlar,
O, ben, bizler
İyi koruyalım bundan böyle aydınlanmanın ışığını
Yararlanmayı bilelim kullanmayalım kötüye.
Yararlanmayı bilelim ki karanlık düşünceler ateşten bir top gibi
Yiyip kül etmesin hepimizi
Evet, hepimizi!